در دنیای امروز، مسافرت و گشت و گذار به یکی از عناصر مهم زندگی شهروندان هرکشوری تبدیل شده‌اند و اکثر افراد به دنبال تجربه‌های جدید و تعامل با فرهنگ ملل مختلف هستند. اما برای اینکه بتوانیم به آسانی به کشورهای دیگر سفر کنیم؛ نیاز به دو مورد از مهم ترین اسناد مسافرتی، یعنی ویزا و پاسپورت داریم. در این مقاله، به معرفی و بررسی ویزا خواهیم پرداخت و نحوه کسب و استفاده از آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
ویزا چیست؟
ویزا به عنوان یک مجوز رسمی ورود به یک کشور خاص تعریف می‌شود. این مجوز به مسافران خارجی یک کشور امکان ورود به آن کشور را می‌دهد. هر کشور دارای قوانین ویزا خاص خود است ویزا به عنوان یک نشانی از تأیید دولت مربوطه برای ورود فرد به کشور به شمار می‌رود.
تاریخچه اخذ ویزا
تاریخچه اخذ ویزا به دوران های قدیمی باز می‌گردد، اما نه به شکلی که امروزه می‌شناسیم. ویزا یکی از ابداعات نوین در زمینه مهاجرت و سفر است که با پیشرفت جوامع و تشدید کنترل‌های امنیتی در قرون جدید شکل گرفته است.
مفهوم ویزا به عنوان یک سند مجوز مهاجرت در دوران باستان وجود نداشته است. در دوران باستان، نهادها و سیاست‌های مهاجرت به صورت متنوع و با توجه به شرایط زمانی و مکانی وجود داشته‌اند. در این دوره، سفرها و مهاجرت‌ها بیشتر به دلیل دلایل تجاری، دینی، اجتماعی، و یا سیاسی انجام می‌شدند. ناپلئون بناپارته در سال ۱۸۰۹ قانونی را اجرا کرد که نخستین نسخه مدرن ویزا را به وجود آورد. این سیستم اجازه مسافرت را به افراد بر اساس تصمیم مسئولان دولتی ارائه می‌کرد.
در قرن ۱۹، اتحادیه پستی برای مهاجرت به وجود آمد. این اتحادیه به کشورهایی که به دنبال نیروی کار بودند این امکان را می‌داد تا مهاجران را جذب کنند. پس از جنگ جهانی اول، اتحادیه برلین اقدام به ایجاد یک سیستم ویزا کرد. این اقدام به منظور کنترل مهاجرت و جلوگیری از جنگ‌های جهانی بود.
پس از جنگ جهانی دوم، سازمان ملل متحد به منظور ترویج همکاری بین کشورها و جلوگیری از جنگ‌ها، به بررسی سیستم‌های ویزا پرداخت. در دهه‌های اخیر، سیستم‌های ویزا متنوع شده‌اند. هر کشور الگو و قوانین مختلفی برای صدور ویزا ایجاد کرده است، که به توسعه‌های اقتصادی، امنیت ملی و سیاست‌های مهاجرتی مربوط می‌شوند.
انواع مختلف ویزا
ویزاها در انواع مختلفی بر اساس هدف و مدت زمان اقامت صادر می‌شوند.
ویزا توریستی (Tourist Visa): برای افرادی که قصد گردشگری و بازدید از جاذبه‌های توریستی یک کشور را دارند. این نوع ویزا معمولاً محدوده زمانی کوتاه‌تری دارد و برای مدت مشخصی مثل ۳۰ یا ۹۰ روز صادر می‌شود.
ویزای تجاری (Business Visa): برای اشخاصی که قصد انجام فعالیت‌های تجاری، مذاکرات تجاری، یا حضور در کنفرانس‌ها یا نمایشگاه ها را دارند. این نوع ویزا ممکن است برای مدت زمان بیشتری صادر شود تا افراد بتوانند در کشور مقصد به فعالیت‌های تجاری خود بپردازند. برخی از کشورها نیازمند پذیرش از طرف شرکت یا نهاد تجاری می‌باشند. این پذیرش معمولاً توسط دعوتنامه رسمی یا تأیید از سوی شرکت یا نمایندگی تجاری ارائه می‌شود.
ویزای تحصیلی (Student Visa): برای افرادی که قصد ادامه تحصیل در یک کشور خارجی را دارند. این ویزا به دانشجویان اجازه می‌دهد در کشور مقصد به تحصیلات خود ادامه دهند. برای درخواست ویزا تحصیلی، ابتدا باید در یک مؤسسه تحصیلی معتبر در کشور مقصد پذیرش یابید. پذیرش از طریق ارسال درخواست تحصیلی، تأیید مدارک تحصیلی، و ارائه سایر اسناد مورد نیاز انجام می‌شود.
ویزای کاری (Work Visa): برای افرادی که به دنبال فرصت‌های شغلی در کشورهای دیگر هستند و قصد کار و اشتغال را دارند. این نوع ویزا معمولاً نیازمند تصویب و اجازه از مقامات کاری کشور مقصد است. برای درخواست ویزا کاری، افراد باید پیشتر توسط یک شرکت یا کارفرما انتخاب شوند و مراحل مختلف پذیرش از آن شرکت را طی کنند. این ممکن است شامل ارائه مدارک تحصیلی، اطلاعات تجربی کاری، و اسناد مربوط به اشتغال در آن کشور باشد.
ویزای خانواده (Family Visa): برای افرادی که قصد ملاقات با اعضای خانواده‌شان یا پیوستن در خانواده‌ای در کشور مقصد را دارند. معمولاً برای اخذ ویزای خانواده، باید ارتباط خانوادگی با شخص مقیم یا شهروند کشور مقصد را اثبات کنید. این اثبات می‌تواند شامل اسناد ازدواج، شناسنامه‌ها، و اسناد دیگر باشد.
ویزا دیپلماتیک (Diplomatic Visa): نمایندگان دولت یا سازمان‌های بین‌المللی که به یک کشور دعوت شده‌اند، می توانند ویزای دیپلماتیک اخذ کنند. این نوع ویزا فقط مختص افرادی است که نقش دیپلماتیک یا اجتماعی را در ارتباطات بین‌المللی دارند.
ویزا پناهندگی (Asylum or Refugee Visa): برای افرادی که از کشور خود به دلیل تهدیدات جدی به جان یا آزار و اذیت به دیگر کشورها پناه می‌برند. متقاضیان ویزای پناهندگی معمولاً باید درخواست خود را به دلیل اتفاقات و شرایط خاصی که آنها را به مواقعه پناهندگی ترغیب کرده‌اند، شرح دهند. این می‌تواند شامل تهدید به زندگی، آزار جسمی یا روانی، یا خطر اجبار به کارهای غیرقانونی باشد.
برخی از کشورها ممکن است متقاضیان را با آزمون‌ها یا مصاحبه‌های امنیتی تحت مجوزهای پناهندگی آزمایش کنند این مصاحبه ممکن است برای ارزیابی علت درخواست و حقیقت داستان آنها برگزار شود.
ویزا گردشگری چند باره (Multiple Entry Tourist Visa): این نوع ویزا به فرد اجازه ورود به کشور مقصد برای چندین بار در یک دوره زمانی معین را می‌دهد.
توجه داشته باشید که هر کشور قوانین و ضوابط مختلفی در خصوص صدور ویزا دارد، و برخی از کشورها ممکن است انواع ویزاها اضافی داشته باشند یا نیازمندی‌های خاصی را در نظر بگیرند.
ویزای شنگن
ویزای شنگن یک نوع خاص از ویزا است که به دارندگان آن اجازه ورود به کشورهای منطقه شنگن را می‌دهد. منطقه شنگن یک اتحادیه اروپایی است که در آن، مسافران می‌توانند با یک ویزا به یک کشور عضو وارد شده و سپس به دیگر کشورهای منطقه شنگن بدون نیاز به ویزا سفر کنند. این ویزا به طور اصطلاحی به "ویزای شنگن" یا "ویزای کوتاه مدت" معروف است.
ویزای شنگن یک نوع ویزای کوتاه مدت است که به مدت حداکثر ۹۰ روز در هر دوره ۱۸۰ روزه صادر می‌شود. این ویزا به تعداد زیارت‌ها یا ترددها محدود نیست و برای مسافرت به کشورهای منطقه شنگن به صورت کلی صادر می‌شود. مناطق شنگن شامل بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، هلند، بلژیک، سوئد، دانمارک و بسیاری از کشورهای دیگر می باشد.
مراحل اخذ ویزا
مراحل اخذ ویزا بستگی به نوع ویزا، کشور مقصد، و قوانین مهاجرت آن کشور دارد.
ابتدا مشخص کنید که کدام نوع ویزا برای شما مناسب است و به کدام کشور می خواهید سفر کنید. به مطالعه دقیق شرایط و الزامات مربوط به ویزای مورد نظر شما در سفارت یا کنسولگری کشور مقصد بپردازید این مرحله ممکن است شامل مدارک، فرم‌ها، و سایر اطلاعات مربوط به درخواست ویزا باشد. البته در نظر داشته باشید برخی از کشورها ممکن است در ایران کنسولگری یا سفارتخانه نداشته باشند.
مدارک هویتی خود را آماده کنید. این مدارک می توانند گذرنامه، عکس‌های امنیتی، دعوت نامه(با توجه به نوع ویزا)، اطلاعات مالی، بیمه مسافرتی و سایر مدارک مرتبط باشد. هزینه‌های مرتبط با ویزا، که عموما شامل هزینه کنسولگری و دیگر هزینه‌ها باشد، را پرداخت کنید. فرم های درخواست ویزا را به صورت آنلاین یا حضوری کامل و ارسال کنید.
در برخی از موارد، شما ممکن است به یک مصاحبه در سفارت یا کنسولگری دعوت شوید. در این مصاحبه، به سوالات مربوط به درخواست ویزای شما پاسخ دهید. پس از ارسال درخواست، می‌توانید وضعیت درخواست خود را پیگیری کنید تا اطمینان حاصل کنید که درخواست شما در دست بررسی است.
سفر بدون ویزا برای ایرانیان
برخی از کشورها به شهروندان ایرانی اجازه ورود بدون ویزا به دلیل توافقات دیپلماتیک، یا به دلیل قوانین خاص خود می‌دهند. با این حال، تا زمان مختلف و با توجه به رویدادها و تغییرات سیاست‌های خارجی، این لیست ممکن است تغییر کند.
به طور کلی ویزای ایران در رتبه ۸۵ ام در لیست ویزاهای معتبر جهان قرار دارد. اگر شهروند ایرانی باشید به ۱۱ کشور جهان بدون اخذ هیچ گونه ویزایی و ۴۱ کشور با اخذ ویزای بدو ورود می توانید سفر کنید.
برای آشنایی با برخی از این کشورها می توانید مقاله "سفر به کشورهای خارجی بدون ویزا در سال ۲۰۲۳ " را مطالعه کنید.
ویزای الکترونیک
ویزای الکترونیک یک فرآیند آسان‌تر و تسریع‌کننده برای درخواست ویزاست. متقاضیان می‌توانند از طریق سایت یا پلتفرم‌های مختلف دولتی آنلاین درخواست خود را ثبت کنند. این نوع ویزا به متقاضی اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به حضور مستقیم در سفارت یا کنسولگری، از خدمات دولت برای درخواست ویزا بهره‌مند شوند. پرداخت هزینه‌ها و ارسال مدارک از طریق اینترنت امکان‌پذیر است. پس از تأیید درخواست، ویزا الکترونیکی به صورت الکترونیکی به متقاضی ارسال می‌شود.
ویزای الکترونیک می تواند هزینه‌های کمتری داشته باشد، زیرا برخی از هزینه‌ها مربوط به مراجعه حضوری و چاپ فیزیکی ویزا در ویزای عادی حذف می‌شوند. معمولاً زمان صدور ویزای الکترونیک کوتاه‌تر است. در بعضی موارد، تصمیمات درخواست ویزای الکترونیک به صورت خودکار و در عرض چند روز اتخاذ می‌شود.
توجه داشته باشید که مشخصات فوق به طور کلی صدق می‌کنند و برای سفر به کشورهای محدودی به عنوان شهروند ایرانی امکان اخذ ویزای الکترونیک دارید.
تفاوت های ویزا و پاسپورت
پاسپورت به عنوان یک سند مهم، هویت و تابعیت شما را تایید می‌کند و اجازه مسافرت به کشورهای دیگر را فراهم می‌کند. همچنین، در بسیاری از موارد، پاسپورت به عنوان اسناد شناختی مورد قبول در امور مختلفی نظیر باز کردن حساب بانکی یا ثبت نام در دانشگاه استفاده می‌شود.
ویزا و پاسپورت دو مفهوم متفاوت هستند، هرکدام نقش و کاربردهای خاص خود را دارند. درحالی‌که پاسپورت هویت و تابعیت فرد را تعیین می‌کند و اجازه مسافرت به کشورهای دیگر را فراهم می‌آورد، ویزا یک مجوز مهاجرت است که اجازه ورود به یک کشور معین را به مدت زمان محدود می‌دهد.
تفاوت اصلی میان ویزا و پاسپورت در این است که پاسپورت هویت و تابعیت را تایید می‌کند و ویزا اجازه ورود به یک کشور را فراهم می‌کند. پاسپورت به عنوان یک سند هویتی عمل می‌کند که در سراسر جهان معتبر است، در حالی که ویزا محدوده مختص به کشور صادرکننده خود را دارد.
بنابراین، هنگامی که شما به یک سفر خارجی فکر می‌کنید، نیاز است که همواره پاسپورت معتبر داشته باشید و بسته به شرایط و مقصد سفر، احتمالاً به یک ویزا نیز نیاز داشته باشید.
سخن آخر
ویزا نه تنها یک مجوز ورود به یک کشور است بلکه پلی است که شما را با جهانی پراز ماجراجویی و امکانات جدید آشنا می‌کند. با شناخت مفهوم ویزا و استفاده هوشمندانه از این ابزار، سفرهای شما را بیشتر، ساده‌تر و دلنشین‌تر خواهد کرد. همواره دقت در بررسی اطلاعات، پیگیری قوانین کشور مقصد، و استفاده از منابع رسمی در فرآیند اخذ ویزا بسیار مهم است.
